Sonnet for Alice

A Flower Bitten
by an Early Frost
on a Hot Summer Night

- Dodi Dizon


When I look back at life today I sight
the woman who so dearly touched my life
and left me sadly on a summer night,
I smile at me despite the grief I gripe.

She journeyed through the years, withstood the pain
Her mortal body took what men abhor,
defied the sting some serpent did in vain
while Death stalked her, she clung to life the more.

Indeed, a purple flower few would greet
which blossomed in a crack behind a grave,
embraced the rains, the moist and summer heat
she was the star who made my niche on stage.

A flower bitten by an early frost
Her legacy will live and won’t be lost.

Musings written on an early Saturday Morning

- by Dodi Dizon


STEPS

Take steps and march on
You arrive at where you start
Come in full circle


PATHWAYS

We follow a path
On someone else’s footsteps
In a unique way


BRIDGES

Myths and Metaphors
Bridge the known and the unknown
Deep insights under


ODYSSEY

Slay the wind dragons
Ignore the garden serpent
Quest for the lost Grail

PAGTATANGHAL NG DULA SA KOLEHIYO NG SINING

Segundo C. Dizon*
College of Arts, PUP

Ang Dula ay isinulat upang itanghal sa mga manonood, hindi upang basahin lamang ng mahina o malakas sa silid-aralan. Ang manunulat ng dula ay karaniwan na nagiging anino na lamang ng mga tauhan. Ang bawat salita ng mga tauhan ay binibigkas o ipinararating sa mga manonood ng mga nagsisiganap. Ito ang diyalogo o pag-uusap ng mga tauhan na binibigyang buhay ng mga aktor.

Bukod sa diyalogo, mahalaga rin sa dula ang pagkilos ng gumaganap; ang pagbabagu-bago ng damdamin mula sa malungkot hanggang sa masaya, o ang kabaligtaran nito. Mahalaga ring ipadama o ipakita sa mga manonood ang panahon at lugar ng pangyayari. Malaking tulong din sa dula ang pagbibihis sa mga aktor ng akmang kasuotan, pagpinta ng mukha, pag-iilaw sa tanghalan at paglapat ng tunog o musika.
Katulad ng mga kuwentong nasusulat sa prosa, ang dula ay binubuo ng mga sumusunod na elemento: (1) mga tauhan, (2) tagpo, (3) buod ng salaysay o ang pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari, (4) tema o paksa, (5) mensahe, (6) estilo, at (7) paraan ng pagsasalaysay. Ang buod ng salaysay o ang tinatawag nating "plot" sa Ingles ay nagsisimula sa paglalahad ng tagpo at paglabas sa tanghalan ng mga tauhan. Magsisikilos at magtatagpo-tagpo ang mga tauhang ito na may kani-kaniyang pag-uugali, pag-iisip, at layunin na hahantong sa tunggalian. Ang tunggalian ang pinakadiwa ng dula. Kung walang tunggalian, wala ring dula. Mag-iibayo ang antas ng tunggalian na lilikha ng krisis sa mga tauhan. Ang krisis ay aakyat sa kasukdulan hanggang sa ito ay sumabog na parang bulkan. Katulad ng buhay, ang dula ay hindi palagiang nasa kasukdulan. Huhupa ang tensiyon hanggang sa makalas ang pagkakabuhul-buhol at masalimuot na mga pangyayari sa buhay ng mga tauhan.

Ang dula ay isang uri ng makahulugang komunikasyon o ang tinatawag natin sa Ingles na "Communicative Language". Ang bawat salita na napaploob sa dula ay makahulugan at ang makhulugang pag-uusap ng tauhan ng dula ay naglalayong ipadama at ipaintindi sa mga manonood.

Halos lahat ng mga guro sa Kolehiyo sa Sining ay sumubok na ng iba’t ibang paraan sa pagtuturo ng iba’t ibang asignatura. May mga paraang matagumpay at mayroon din namang hindi. Ngunit sa maraming taon nating pagtuturo ay nakasisiguro tayo na ang ating mga mag-aaral, mapalalaki’t mapababae, maging ano pa man ang kurso o hilig nila sa buhay ay lulukso ang dugo kapag ang paraan ng pagtuturo ay pagtatanghal ng dula.

Ang ating mga mag-aaral, saan mang probinsya o lalawigan naggaling, anuman ang kanilang likas na salita o "dialect", ay marami ang alam na salita sa wikang Filipino, Ingles, Kastila, Nihonggo o Pranses mula sa pagbabasa at pagsusulat na ating itinuturo sa silid-aralan. Ngunit alam ba nila ang kahulugan ng mga salitang ito kapag ginamit na sa tunay na buhay?

Ang pagtatanghal ng dula ang magbibigay sa mag-aaral ng tunay na kahulugan ng bawat salitang galing sa kahit ano pa mang wika na nakaukit sa kanilang isip.

Kahit sino ay maaring gumanap o maging bahagi ng isang dula. Ito ay totoo. Kahit sino ay nangarap kahit minsan na mapag-ukulan ng pansin ng mga manonood o nakikinig. Itaga ninyo sa bato - walang sinisino ang dula.

Paano tayo makapagsisimula sa pagtatanghal ng isang dula? Ano ang paraan nating gagamitin upang mahikayat natin ang mag-aaral na magtanghal ng dula sa silid-aralan?


Una: Alisin natin ang tensyon, inhibisyon, at pangamba sa ating mag-aaral sa klase. Dapat rin nating alamin ang kanilang natatanging talento. Ipadama natin sa ating mga mag-aaral na ang guro ay tao ring katulad nila–humahalakhak, lumuluha, natutulog, kumakain, at kung minsan ay nagagalit. Kailangang matanto ng ating mag-aaral na ang kanilang guro ay totoong tao, hindi tuod at hindi diktador.

Isaisip nating mga guro na ang silid-aralan ay isang laboratoryo ng mga karanasan sa buhay. Sa laboratoryong ito ang ating mga mag-aaral ay maaring matuto sa kanilang mga pagkakamali ng walang kaparusahan. Gawin nating isang malaking grupo ang ating mga mag-aaral at patunayan natin na tayo ay kaisa ng grupo.

Sa mga paaralang ang mga mag-aaral ay hindi likas na nagsasalita ng wikang ginamit sa dula, malaking tulong para sa kanila na magsanay sa pagasasalita ng malinaw, malakas, at walang pangamba o alinlangan. Kung ang mag-aaral ay matutong magsalita nang malinaw at walang pangamba at alinalangan sa loob ng klase, magkakaroon siya ng magandang personalidad. Ito ay magiging simula ng pagiging panatag ang loob ng mag-aaral sa pagharap niya sa mga bagay-bagay sa pang araw-araw na buhay.

Pangalawa: Sa pagpili ng dulang itatanghal sa silid-aralan, tiyakin natin na ito ay malapit sa puso ng ating grupo at may kaugnayan sa paksa o tema na dapat talakayin sa silid-aralan. Ang diyalogo ay simple at makahulugan sa bawat buhay ng gaganap at manonood na mag-aaral. Maaring pumili tayo ng isang simple, malungkot o masayang dula na angkop sa pang araw-araw na buhay ng mag-aaral. Makabubuting magtanghal tayo ng isang dula na may isang tagpo. Sa simula ay hayaan nating basahin ng mag-aaral ang dula. Alamin nila ang kahulugan ng mga salita, ayon sa sitwasyong ibinibigay ng dula. Bilang tulong sa paghahanda ng dula, magbigay ng sapat na panahon sa pagtalakay nito. Magbigay ng ilang katanungan:

1. Bakit isinulat ang dula?
2. Ano ang ibig iparating ng may-akda?
3. Nais ba lamang ng may-akda na maglarawan ng buhay-buhay sa isang lugar?
4. Sinu-sino ang mga tauhan?
5. May kilala ba tayong tulad nila sa tunay na buhay?
6. Kailan at saan nangyari ang dula?

Ang lahat ng ito ay dapat munang talakayin ng mga mag-aaral bago magsanay ng kanilang bahagi o gagampanan sa dula.

Sa pagsasanay ay napakahalaga ng paraang pagsasalita at pakikinig. Ito ay isang paraang magbigay kahulugan sa mag-aaral ng bawat salita sa dula.
Narito ang proseso ng Pagsasalita at Pakikinig. Ang aktor na magsasalita ay siya lamang titingin sa iskrip. Babasahin niya ang iskrip nang tahimik at pagkatapos ay titingin siya sa kanyang kausap. Lahat ng kanyang matatandaan ay sasabihin niya sa kanyang kausap. Ang nag-uusap ay kinakailangang magtinginan at hindi nagbabasa ng iskrip. Dahil kung ang isang aktor ay nagbabasa, mas naririnig niya ang kanyang sarili kaysa sa kanyang kausap. Ang aktor ay kinakailangang makinig upang maintindihan niya ang nilalaman ng diyalogo ng kanyang kausap. Sa ganitong paraan ay magkakaroon siya ng ideya kung paano siya sasagot. Ang lahat ng gumaganap sa iba pang tauhan ng dula ay dapat makinig sa nagsasalita at hindi nagbabasa ng iskrip. Maaari lamang tumingin sa iskrip kung tapos na ang nagsasalita. Kung hindi tayo makikinig, hindi natin matatanto kung ano ang ating isasagot. Magsanay tayo: Narito ang mga diyalogo ng dula sa Inulilang Tahanan.
Sundan ang Script sa nicenet.org - DRAMA class - password number - A2zz076D48…..

Ang mag-aaral na nagsasaulo ng diyalogo ay mabilis na mabibigkas ang kanyang mga linya. Totoo na ang paraang pagsasalita at pakikinig ay may kabagalan at mangangailangan ng sapat na panahon ng guro at mga mag-aaral. Ngunit ang mag-aaral na nagsaulo lamang ng kanyang linya ay walang ipinag-iba sa isang loro na nanggagagad ng mga salita at hindi naman natatanto ang kahulugan. Samantala, ang mag-aaral na natutuhan ang diyalogo sa sistemang pag-uusap at pakikinig ay magiging makahulugan ang bawat salitang Filipino o Ingles na kanyang bibigkasin. Sa pagtuturo ng anumang wika sa pamamagitan ng dula, iiwasan natin ang madaliang pagsasaulo ng mga diyalogo sa mga mag-aaral. Sa bawat diyalogong bibigkasin ng aktor, malaking tulong sa mga mag-aaral na masagot ang mga ito: (1) Bakit ko sinasabi ang naturang Linya? (2) Ano ang inaasahan kong gagawin ng aking kausap kung sakaling sabihin ko ito sa kanya? (3) Ano ang aking nararamdaman sa sitwasyong aking kinapapalooban? Kung alam ng gumaganap ang mga kasagutan sa mga ito, hindi na kailangan pang ituro ng guro and tamang galaw ng katawan, tamang intonasyon, at makahulugan pagbigkas ng diyalogo. Malaking tulong rin ang damdamin sa makahulugang pagbigkas ng diyalogo. ang mga pamdamin na tao ay magkakatulad. Lahat tayo ay marunong magalit, umibig, malungkot o matuwa. Ngunit may kanya-kanya tayong paraan sa pagsisiwalat ng damdamin. Kapag natitiyak ng mag-aaral ang kanyang damdamin, walang salang magiging tama ang kanyang pagbibigay buhay sa tauhan at pagkakaintindi sa wika ng dula.

Narito ang ilang katanungan na maaring magbigay ng tamang kahulugan sa diyalogo ng dula:

1. Kung ako ang nasa ganitong sitwasyon, ano ang aking gagawin?
(Huwag tanungin sa sarili kung ano ang gagawin ng nasabing tauhan ng dula).
2. Kung ako ang nasa ganitong sitwasyon, paano ako kikilos?

Kung ganito susuriin ng mag-aaral ang mga tauhan ng dula na kanilang gagampanan, mabibigyang linaw nila sa kanilang mga sarili ang anumang wika na kanilang bibigkasin.

Ang isa pang paraan sa pagtuturo sa pamamagitan ng dula ay ang paglikha ng sitwasyon na mayroon tunggalian o ang tinatawag natin sa Ingles na improvisation. Lumikha tayo ng mga sitwasyon na magtutulak sa mga mag-aaral na mag-iisip at magamit ang kanilang kaalaman sa paksa ng aralin. Huwag natin silang bigyan ng iskrip. Hayaan natin silang lumikha ng karapat - dapat na diyalogo sa loob ng konting panahon na ating ibinigay. Magsimula tayo sa dalawa hangang sa tatlong mag-aaral. Ang ganitong paraan ay hahatak tiyak ng interes at damdamin ng buong grupo. Magpapalawak din ito ng imahinasyon ng mga mag-aaral.

Subukan nating gawin ang mga sitwasyon at gampanan ang mga tauhang sumusunod:

1. Isang aplikante na ayaw na ayaw umupo sa silya at paulit-ulit namang pinauupo ng administrador habang ginagawa ang panayam.
2. Isang pakikipag-usap sa telepono na aantig o gugulantang sa mga manonood sa dakong huli ng pakikipag usap.
3. Isang matandang biyuda at isang matandang biyudo na nagkabanggaan sa luneta at magkakamabutihan.

Ngayon ay matatanto natin na ang pagsasanay at pagtatanghal ng dula ay isang mabisang paraan sa pagpapalawak ng kaalaman sa mga asignatura sa Kolehiyo ng Sining.

Sa pagtatanghal ng dula sa silid-aralan, lumalalim at lumalawak ang kaalaman ng mag-aaral sa paksang tinatalakay sa pamamagitan ng paggawa at pagganap sa mga tauhan ng dula. Sa kabilang dako, ay binibigyan rin natin sila ng kasiyahan at katuparang pansarili sa pamamagitan ng pagganap sa mga tauhan ng dula o di kaya ay sa kanilang naitulong para sa ikagaganda ng isang dula. Maraming aral rin ang matututunan ng manonood. At ang pinakamahalaga ay ang mabigyan natin ang ating mga mag-aaral ng mga mumunting tagumpay sa bawat dulang kanilang itanghal. Ang mga mumunting tagumpay na ito ay hindi nila malilimutan. Pagnagkagayon, ang pagtuturo ng mga asignatura sa Kolehiyo ng Sining katulad ng Introduction to Humanities, Literature, Philosophy, Sociology, History at Psychology sa pamamagitan ng dula ay magiging malalim at malawak na karanasan sa bawat mag-aaral.


____________________________
*Prof. Segundo C. Dizon (Dodi Dizon) is the Director of the University Center for Culture and the Arts, P.U.P and the Chair of the Master in Communication Program of the P.U.P Graduate School.
Tags:

Prof. Segundo C. Dizon's Biographical Sketch

By: Mary Alice G. Rosero


I should warm the reader: this is a biased piece. It is difficult to be objective when talking about art; more so, when talking about the artist whose passion for his work defies description.

Segundo C. Dizon’s life as an artist and teacher is a drama unfolding before your eyes. but unlike a traditional play with a clear setting, characters and a conflict that builds up into a climax which eventually resolves itself, Dodi’s life consists of a parade of amorphous scenes – some tragic, some happy and even hilarious, some sad, and others grand scenes of triumph – all of which shaped the passion of the artist that is Dodi.

Born of poor farming parents (the father later joined the Armed Forces), Dodi was the youngest in a brood of five. His childhood was surrounded by mysteries, only talked about it in hushed tones, which the sensitive and impressionable young Dodi absorbed. The mysterious circumstances of the death of his mother, the remarriage of his father, a sibling who would later die of unnatural causes, the deaths of another brother and sister, are elements of a telenovela that was not fiction, but as real as can be. These events could have turned a highly sensitive boy into a rebel. However, Dodi redirected the pain and the anger these tragedies may have brought forth, into the arts, specifically in a medium as expensive as stage.

It was in college where he found the outlet of the mixed hues of emotions that have lain buried in his heart for many years – the stage. He found his true calling when he first played the role of Carding in Alberto Florentino’s play, “Cadaver” that won him the best supporting actor award from the now defunct Citizens’ Council for Mass Media. He graduated on to do more demanding roles such as Awiyao in “The Wedding Dance” , Cacique in “Bayaning Huwad”, Elises in “Paglilitis ni Andres Bonifacio”, Menandro in “Florante at Laura”, Rizal in “Leonor Rivera”, Hoke Coleburn in “Driving Miss Daisy”, and Don Ramon in Inulilang Tahanan (The Forsaken H0use). The characters he has played span a gamut of human characterizations: the tragic Hamlet, the romantic and sacrificing Cyrano de Bergerac, the scheming Padre Damaso (“El Filibusterismo”), the brave Lapu-Lapu, the philosophical Tao (“Ang Tao”), and even the comic Totoy (“New Yorker in Tondo”).

But the stage was not Dodi’s first calling. He is first and foremost a teacher. But even in a profession as serious and structured as teaching, Dodi, the artist performs his best. The artist in him made him to come up with creative ways to make his students read and appreciate literature. It is not unusual for Dodi to start a lecture with an amusing cartoon sketched on the board, or to punctuate his lecture in dramatic one-liners delivered with great intensity. While he considers himself a “terror teacher” as he does not compromise on quality, his students just love him. It is no wonder that he holds the record of having been evaluated consistently “Outstanding” since he started teaching in PUP in 1974. On-stage and off-stage, Dodi performs his job with excellence.

It is not only the regular students who consider Dodi as an excellent teacher, but also his colleagues who have had the opportunity of being directed by him in a number of productions. Unabashedly, Dodi declares that he has brought the actors on the persons of Dr. Juan C. Birion, Dr. Amalia Rosales, Dr. Milagros Canares, Prof. Belen Bucao, former Prof. Erlinda Dizon, Prof. Pacelli Eugenio, Prof. Elmer de Jose, among others. He has also taught young professors like Kriztine and Reylan Viray the ins and out of stage production. Not only is he a jack-of-all-trades in stage production, but his artistry lies in his ability to impart these skills to anyone willing to learn. As he is often quoted, “In everything I do, I always play my roles on performance-level.

As he did, even his roles in private life. The few persons who really know him have witnessed how intensely he can love. He may not be demonstrative, having been raised in traditional, formal family, but he nevertheless does not lack ways of showing his affection. At the gala performance of the “Wedding Dance” at the Philamlife Theater exactly twenty-six years ago, Dodi, fully made-up and dressed only in G-strings, feather sticking out of his headband, came from the back entrance door and walked through the mesmerized audience, carrying on his arms his wife, Alice who could not walk because of crippling arthritis, and sat her in the front row of the theater. During curtain call, he gratefully thanked his wife for inspiring him to perform his best. It was difficult to determine at that time if the cheering audience was applauding his performance as Awiyao or as Dodi, the husband.

Peter Burger, a humanist sociologist, must have been thinking of Dodi when he said that human play dramatic parts in the grand play of society, and that they are the masks that they wear to play their roles. “A person’s biography now appears to us an uninterrupted sequence of stage performances, played to different audiences, sometimes involving drastic changes of costumes, always demanding that the actor be what he is playing.” And this, Dodi continues to live up to passionately.

THE PUP LOGO

PUPs star-shaped logo is a simplified adoption from Leonardo da Vinci’s famous drawing, The Proportions of the Human Figure, otherwise known as The Vitruvian Man. The term Vitruvian is taken from Vitruvius, a Roman architect in 100 AD, who developed a relational system of measurement of the parts of the human body. He theorized that the height of a well-proportioned man is the same as the span of his outstretched arms. He also wrote that the human body is a kind of symmetrical harmony, just so with a perfect building. This harmony applied to all other parts of the body as well, and, he concluded that it was by employing these proportions that the famous craftsmen of civilization tried to achieve beauty, social order, and perfection of humanity.

In the human body the central point is naturally the navel, for if a man be placed flat on his back, with his hands and feet extended, and a pair of compasses centered at his navel, the fingers and toes of his two hands and feet will touch the circumference of a circle. To illustrate this, Vitruvius showed a man standing with outstretched arms and feet within a circle; and another with his arms apart, in a square, with the navel as center, which is considered the Golden Section.

In the star-shaped PUP logo, the Golden Section is the center of the five concentric circles zeroing in on the mid-point of the PUP star logo. The five concentric circles represent infinite wisdom and each point of the star signifies integrity, ingenuity, industry, intelligence and internationalism – the core values of PUP as a Total University. The Golden Section produces five proportionate points representing the crown or the head, two outstretched arms and feet within a square. This provides the basic proportional relationship of the parts to the whole which can be measured or seen at a glance. Constancy of interrelationship and harmonic divisibility are the fundamental qualities of a proportion.

Leonardo da Vinci advocated the idea that one needs a sense of proportion in order to understand the relationship of any part to the whole; and when one looks at anything, one must look for a way of relating a smaller part to the whole. The fact remains that proportion is the best way of making judgments about the relationship of a part to the whole.

The PUP logo advocates the renaissance man’s idea of understanding the relationship of any part to the whole. This logo serves as a constant reminder to all future generations in the community of the Polytechnic University of the Philippines that from the ancient times the flowering of ideas from the Golden Section stimulates proportionate economy, social justice, truth and beauty which will eventually preserve and protect a stable political destiny of the Filipino people. Thus, the Polytechnic University of the Philippines’ star logo becomes a symbol of light for the entire nation. – S.C. DIZON